• .
  • (+593) 0981 325 128
  • Chat WhatsApp

Publicaciones

  • Home

La medicina andina tiene una vigencia significativa en los pueblos indígenas del Ecuador, pues representa una parte fundamental de su identidad cultural y de su cosmovisión. Se trata de la medicina practicada por los maestros andinos. En ese sentido, la medicina tradicional andina es parte de nuestra identidad, y gracias al mayor auge y reconocimiento que va alcanzando, revive la importancia de la sabiduría de los pueblos originarios de los Andes.

SHUKNIKI
Kichwashimi wiñaykawsay
  ISHKAYNIKI
Shimi uyarik kancha
  KIMSANIKI
Shimikancha
         
CHUSKUNIKI
Shimikukancha
  kawsaypura   PICHKANIKI
YuyayAwariy

 

RIKSICHIKYUYAY

Ecuador mamallaktapika Ishkayshimi Kawsaypura Yachaytami runakunapa tukuy shimikunata ashtawan sinchiyachinkapak wiñachishkanchik.

1988 watamantami Kichwa rimayta sinchiyachishpa katimushkanchik. Chaymantami tawka kichwa kamuta yachachina shuktak hillaykunatapash rurashpa shamukushkanchik. Kunan pachapika kichwa shimitaka Punasuyupi, Antisuyupi, Kuntisuyupi apak mashikuna KAMAK ukupi tantanakushpa rimanakushpa ari ninakushpami sinchiyachishkanchik.

Kunan watakunapika, Punasuyu tiksi yachaypak KICHWA YACHAY KUKAYU PEDAGÓGICO kamukunata rurashkanchik, kay kamukunaka yachakukkunapa yachachikkunapa pushakkunapa makipimi kan, kay yachaykunata sinchiyachinapakmi kichwa kamachik kamuka achka mutsushka rikurin.

Shina kashkamantami KAMAK tantariyka kay KICHWA SHIMI YACHAY kamutaka, yanapak kamukunapi tiksiyarishpa, kikin yachaykunawan sinchiyachishpa killkashkanchik. Kay kamuka pichkaniki tantachi yachaytami charin:

Shukniki tantachi yachaypika, ñukanchikpa shimi imashina wiñarikushkamanta, kunan punchakama shukyarishpa shamukushkata, shinallatak allikillkaypak mutshurik yuyaykunatami churashkanchik.

Ishkayniki tantachiyachaypika, uyay awariymantami rimakun, kaypika, uyantinkunata uyaywakunatami chikan rimaykunawan rikurishkata shuk shinalla killkanatapash willakun, shinallatak, shimikikuna awarishkatapashmi rikuchin.

Kimsaniki tantachiyachaypika rikchay awariymantami rimakun, chaypika, sapikuna, shuti, shutilli, shutiranti, imachik, imallichikkunapash imashina kashkamanta, imashina yuyaypi rikurishkanatami rikuchin.

Chuskuniki tantachiyachaypika yaparik shimikunamantami achkata killkashkata rimakun, kay shimikukuna imata rikuchik kashkatapash shuk shuk yuyaykunawan churashpami rikuchishka kan.

Pichkaniki tantachiy yachayka, chay awarimantami rikuchin, kaypika, yuyaykikuna imashina awarishkamanta, imak, paktachik, imachikpash awarishkamanta; shinallatak, chay samikunamantami rikuchin.

Shina kashkamantaka kay sumak kamuta kikinkunapa makipimi churapanchik, munaywan kuyaywan ñukanchikpa shimita sinchiyachishpa katipashunchik. Killkakkuna

Kichwa shimita alli killkana kaypi riksishun:

Kichwa kamu ruraypi yanapakkuna.
Imagen, Portada del documento publicado por el Ministerio de Educación, con todos los créditos correspondientes.
ALMEIDA, Ileana, Quichua Rimai Yachai 1, Quito, MACAC, 1987
AJITIMBAY CRUZ, Segundo A. Kichwata Yachashunchik, módulo, Riobamba, 2002.
CAIZA, José: Kichwa Tiksi yachay. Módulo de Enseñanza de gramática. 2003.
CAMPAÑA Kléber: Compilación de Estructuras de Kichwa Básico y Avanzado, 2007.
CATTA QUELEN, Javier, Gramática del Quichua ecuatoriano, 2ª de,Quito, Abya Yala 1987
CORDERO, Luis, Diccionario Quichua castellano, 5ª de. Corporación, Editora,Quito,1992.
COTACACHI, Mercedes: “Ñukanchic Quichua Rimai Yachay”. Cuenca, 1998
CUNDURI, María, Folleto de Gramática de la Lengua kichwa. Riobamba. 2007.
DINEIB: Kichwa yachaypa Kukayu. Colección Kukayu Pedagógico, 2006.
Proyecto Regional de EIB Kichwa Andino: “Mushuk Shimikuna”, 2004
VARIOS, SISAYACUC SHIMIPANPA Diccionario Infaltil Quichua, LAEB – CuencaDINEIB, UNICEF, GTZ. 108
ANDY VARGAS, Pedro Domingo: “Mushuk Kichwa Killka Llika”, 2001, Tena.
DINEIB: Diccionario trilingue para escolares.
PARIS, Julio, GRAMÁTICA DE LA LENGUA QUECHUA, Tercera Edición,
Editorial Santo Domingo, Quito, 1961
QUINDE, Andrés, Folleto de Gramática Kichwa, 2004.
QUISHPE, Cristóbal y CONEJO Alberto: “Kichwa Rimay Yachay” (Modulo Auto Instruccional), Quito, 2007

Kay Ista Llaktapi Runa Shimipak Punchataka kay Conferencia General de la UNESCO tantanakuymi 1999 wata shutichishpa arinirka, shinapash 2000 watamantami kay killkataka paktachishpa kallarirkakuna. Kay yuyarinakushka killkawanka allpapachapimi tukuy wiñaymanta tiyashka runashinamita riksichinkapak, yuyarinkapak sinchiyachinkapak ruraykunata kallarichinapak kayachin.